Chút phận linh đinh
Nhờ đồng nghiệp sẵn lòng làm nghĩa,
Từ ngày bị ăn trộm cắt vách mà khiêng rương của Thu Vân, hai Rỗ không đi chơi đêm nữa. Bữa nào cũng vậy, hễ chiều đi làm về thì anh ta nói lính thám dọ gần xong, chắc trong một vài bữa sẽ bắt được ăn trộm.
Thu Vân tin lời nên cứ nằm nhà mà chờ. Mà dầu nàng muốn đi nàng đi cũng không được, vì bữa nào cũng như bữa nấy, hễ trưa thì nàng nóng lạnh hoài. Nàng mua thuốc ký ninh uống luôn ba bốn bữa mà chận cữ không dứt. Nàng mòn chí muốn bỏ của mà đi, ngặt vì trong túi nàng còn không đầy 10 đồng bạc. Phần thì trong mình nàng lại yếu lắm, nên đi không kham.
Thu Cúc thấy mẹ bịnh hoạn lại buồn rầu, ngày đêm nó theo săn sóc an ủi mẹ hoài. Còn hai Thình ban đầu thì niềm nở mà chừng Thu Vân hết tiền nên không rộng rãi như hồi trước nữa được thì chị ta ló mòi lợt lạt. Tuy chị ta không nói nặng nhẹ tiếng chi, nhưng chị ta không hỏi thăm, ít nói chuyện nữa.
Thu Vân có bịnh rét, chớ không phải bịnh chi nặng, nhưng vì nàng không ăn mấy bữa nên ốm nhách, mặt thon, da vàng, miệng đắng, mắt sâu. Ðã vậy nàng lại thêm buồn rầu việc nhà nữa. Nàng sợ chết, hễ ban đêm con ngủ thì nàng lén ôm mặt con hun. Nước mắt nhễu xuống mặt làm Thu Cúc giật mình thức dậy, nó thấy mẹ như vậy thì nó cũng khóc dầm.
Một buổi sớm mai hai Thình đi chợ, Thu Vân đưa tiền biểu Thu Cúc đi theo mua một cây viết, một bình mực, vài tờ giấy, vài cái bao thơ và cò đặng cho nàng viết thơ.
Thu Cúc đi về, vừa bước vô cửa thì chạy riết lại một bên mẹ mà nói rằng:
- Con biết mặt ông nội rồi, má à?
Thu Vân chưng hửng liền hỏi:
- Con gặp ở đâu mà biết?
- Con thấy trong tiệm họa chơn dung, họ có để hình ông nội ở trỏng. Hình vẽ rồi có đóng khuôn tốt lắm.
- Sao con biết hình đó là hình ông nội?
- Họ có đề tên họ và chỗ ở, rồi họ dán trên cái khuôn.
- Ờ … Con coi ông nội con già hay trẻ?
- Già. Mặt dùn da. Mà ông nội mập má à, chớ không phải ốm. Ông nội lại có râu bộn bộn.
- Bây giờ con gặp mặt ông nội con, con biết hôn?
- Biết chớ sao không biết... Ông nội mặt cũng giống như mặt của ba con vậy. Con thấy ông nội, con nhớ ba quá.
Thu Vân ngồi suy nghĩ một hồi lâu, rồi lấy giấy mực của con mới mua về đó mà viết thơ. Thu Cúc thấy mẹ viết thì lại đứng một bên mà coi. Thu Vân biểu con đi chơi, không muốn cho nó đọc. Thu Cúc đứng dang ra xa xa mà ngó, thấy tay mẹ cầm viết mà run, còn mặt thì dàu dàu, cặp mắt ướt rượt. Thu Vân viết luôn một lượt hai bức thơ rồi niêm lại để trên ghế. Bộ nàng đã mệt rồi nên nàng liền nằm xuống ván mà nghỉ.
Thu Cúc lại coi ngoài bao thơ thì thấy một phong đề gởi cho ông Hội đồng Ðạt ở Nha Mân. Nó coi rồi hỏi mẹ rằng:
- Mình tính về ông nội còn gởi thơ cho ông chi vậy má?
- Biết có về tới hay không!...
Thu Cúc tuy không hiểu ý nghĩa câu của mẹ nói, song nó cũng bàng hoàng, bộ như muốn kiếm mà hiểu vậy.
Chẳng biết Thu Vân nằm nghỉ mà còn tính việc chi nữa, nên cách chẳng bao lâu nàng lại ráng ngồi dậy viết thêm một bức thơ gởi cho ông Ðoàn Thanh Bạch ở Ba Se.
Ðến trưa hai Rỗ đi làm về; tuy Thu Vân nóng lạnh, song nàng gượng ngồi dậy cậy hai Rỗ chừng đi thì ghé nhà dây thép gởi ba phong thơ giùm cho nàng.
Thơ gởi đi rồi mà bịnh rét của nàng không chịu dứt. Thu Cúc khuyên mẹ đến thầy thuốc Tây coi mạch đặng uống thuốc. Thu Vân cũng muốn lắm ngặt vì tiền đã gần hết, nếu đi thầy thuốc đã tốn tiền thầy rồi lại còn tốn tiền thuốc nữa, bởi vậy Thu Vân dục dặc không chịu đi.
Thu Cúc cứ theo năn nỉ hối thúc hoài nàng mới nhứt định liều tốn 3 đồng bạc, đặng đến thầy thuốc coi mạch. Thầy thuốc coi rồi nói nàng bị rét chớ chẳng có bịnh chi khác. Ông khuyên nàng nên tiêm thuốc ký ninh ít nữa là năm bảy mũi nàng mới mạnh được. Nàng than không có tiền. Ông hỏi căn cước, hay nàng là vợ một vị thầy thuốc vì rủi ro phải vong thân giữa biển, bởi vậy ông làm nghĩa không ăn tiền, biểu nàng mỗi ngày lại ông tiêm thuốc giùm cho.
Thu Vân nhờ có tiêm thuốc nên mới hết nóng lạnh. Thầy thuốc tiêm thuốc ký ninh cho nàng 5 mũi rồi ổng lại còn làm phước tiêm thêm cho nàng 5 mũi thuốc bổ nữa, bởi vậy trong 10 ngày thì nàng đã hết bịnh mà lại trong mình khỏe khoắn như thường.
Thu Cúc thấy mẹ mạnh thì mừng rỡ, tính chuyện đi về ông nội lăng xăng. Nó không dè trong mấy ngày tiêm thuốc đó, tuy thầy thuốc không ăn tiền, song mẹ nó phải xuất tiền cho hai Thình mua gạo mua cá ăn mỗi bữa, nên chừng mạnh rồi trong túi còn có 5 đồng bạc.
Nàng lại nhà thầy thuốc mà tạ ơn rồi tính sáng bữa sau dắt con về Nha Mân. Hai mẹ con bây giờ còn có một cái áo với một cái quần mặc trong mình đó mà thôi, chớ chẳng có y phục nào khác nữa mà thay đổi. Tuy vậy mà còn được hai cái gối gòn với hai cái mền nỉ. Thu Vân cậy hai Thình đem hai cái mền nỉ ấy đi kiếm người đổi cho nàng một cái quần vải một cái áo vải và cho con Thu Cúc cũng một cái quần vải một cái áo vải đặng mẹ con có đồ mà thay.
Hai Thình đi một buổi mới đem về cho nàng một cái áo với một cái quần bằng vải đen dày, và cho Thu Cúc một cái áo cụt vải trắng với một cái quần cẩm tự đen cũ xì.
Ðến khuya, hai mẹ con thức dậy thay áo đổi quần. Thu Vân mặc đồ vải, cái áo rộng lại dài tay nên coi dị tướng lắm.
Còn Thu Cúc mặc bộ đồ vải của nó cứ đi qua đi lại ngắm khía hoài rồi lại gần mẹ cười nói rằng:
- Mình bận đồ như vầy mới gạt ông nội được chớ, phải không má? Cha chả? Rủi mà may, chớ chi mình tìm được chị Thu Ba nữa, thì đâu có cái mền nào khác mà đổi áo quần cho chỉ bận.
- Thu vân đang buồn mà nghe con nói như vậy thì nàng bắt tức cười.
Nàng xếp quần áo của nàng với của Thu Cúc gói làm một gói và kêu hai Thình dậy cậy đưa giùm ra ga xe lửa. Hai Thình muốn kêu xe kéo đi. Thu Vân than hết tiền, nên dắt nhau đi bộ. Ði dọc đàng, Thu Vân cứ theo căn dặn hai Thình ráng hỏi thăm giùm việc con Thu Ba, như biết nó ở đâu thì làm ơn cho hay liền.
